درس یازدهم
ثبات درعزم – قدم در بیداری
ثبات درعزم
نکات
۱٫ اجرای یک برنامه و استمرار آن اعتماد به نفس می آورد و شادابی و نشاط می بخشد .
۲٫ شکستن پیمان و خلف وعده ها سستی اراده و ضعف نفس را در پی دارد .
۳٫ باید میان عزم و عمل فاصله نیفتد تا لذت و شیرینی عمل خیر ، سبب تکرار عمل و استواری عزم گردد .
۴٫ احساس حضور در پیشگاه با عظمت خداوند سبب می شود که اورا ناظر بر اعمال خود ببینیم و از برداشتن قدم های مخالف با عهد و پیمان منصرف شویم .
۵٫ غفلت یعنی بی توجه بودن و سست شدن نسبت به هدف و راه رسیدن به آن ها .
۶٫ غافل کسی است که نبت به عوامل سعادت خود در دنیا و آخرت بی توجه باشد .
۷٫ آن فراموشی که ناشی از غفلت و بی توجهی باشد سزاوار سرزنش است .
۸٫ توجه به سرانجام وفاداری به پیمان و کامیابی در آن آدمی را در عزم خود مصمم تر می کند .
۹٫ باید باور کنیم که خواستن توانستن است .
۱۰٫ تصمیمی که در زندگی می گیریم فوق توانمام نباشد . برای رسیدن به هدف رعایت میانه روی و اعتدال ضروری است .
۱۱٫ تدریجی عمل کردن سبب دوام عمل می شود .
۱۲٫ اعمالی که دوام دارند مؤثرند اگر چه کم باشند .
سوال های متن :
۱٫ اجرای یک هدف و برنامه چه تأثیری در روحیه انسان دارد ؟
به انسان اعتماد به نفس می بخشد و سبب شادابی و نشاط می شود .
۲٫ شکستن پیمان و خلف وعده ها چه آثاری در پی دارد ؟
سستی اراده و ضعف نفس را در پی دارد و کار به جایی می رسد که شخص با خود می گوید :« من نمی توانم من ضعیف هستم » .
3. غفلت چیست و غافل کیست ؟
غفلت یعنی بی توجهی و سستی نسبت به هدف و راه رسیدن به هدف و غافل کسی است که موجبات سعادت خود در نیا و آخرت بی توجه باشد .
۴٫آیا فراموشکار مقصر است ؟
خیر ، همیشه مقصر محسوب نمی شود بلکه آن فراموشی بد است که ناشی از غفلت و بی توجهی باشد .
۵٫ چه عاملی سبب دوام عمل می گردد ؟ و دوام عمل چه فایده ای دارد ؟
تدریجی عمل کردن سبب دوام عمل می شود . اعمالی که دوام دارند موثرند اگر چه کم باشند اما عمل گاه و بیگاه نه تنها مؤثر نیست که گاهی زیان آور هم هست .
۶٫ رسول خدا (ص) درباره تداوم عمل چه می فرمایند ؟
« ان افضل الاعمال ادومها و ان قل ؛ برترین اعمال مداوم ترین آنها ست اگر چه اندک باشد . »
7. راه های تقویت عزم را نام ببرید .
تسریع در انجام تصمیم – توجه به حضور در پیشگاه خدا و فرشتگان – توجه به عاقبت پایداری در تصمیم – عملی دانستن تصمیم جدید – رعایت اصل اعتدال – رعایت اصل تدریج .
اندیشه و تحقیق :
۱٫آیاعلاوه بر عوامل ذکر شده در کتاب عامل یا عوامل دیگری برای تقویت عزم می شناسید ؟ آنها را بیان کنید .
توجه به این مطلب که ما موجودی ابدی هستیم و ما با اعمال نیک خود داریم ابد خود را می سازیم .
توجه به این مطلب که مصایب و مشکلات دنیا زوال پذیر و فانی است و پاداش نیکو در انتظار صابران است
توجه به عزمت (لقاء الله) عزم انسان را جزم می کند .
۲٫ به نظر شما چه عاملی ممکن است تصمیم های زیر را تهدید کند ؟ هر یک را جداگانه بنویسید .
الف ) خواندن نماز
ب ) مطالعه کتاب های مفید
ج ) کمک به نیازمندان
الف ) بی توجهی به فضیلت نماز اول وقت ، سرگرمی و بازی های بازدارنده ، کاهلی .
ب ) اشتغالات وقت گیر مانند نگاه به فیلم ها ، تنبلی ، عدم عادت به مطالعه .
ج ) صفت رذیله بخل ، قساوت قلب و ترساندن شیطان انسان را از فقر .
۳٫ چرا امام صادق (ع) می فرماید : « سزاوار است کسی که همت بر کار خیری کرده و در عمل به آن تسریع کند و آن رابه تأخیر نیندازد ؟ »
زیرا شیطان منتظر همین تأخیرها ست تا در این فاصله زمانی انسان را وسوسه کند و به تنبلی کشاند .
درس دوازدهم
قدم در بیداری
نکات
۱٫ بقای بر میثاق ، رشد و کمال ما و رضایت پروردگار را در پی دارد و شکستن پیمان به شرمندگی در مقابل او می انجامد .
۲٫ راه وفای به میثاق ، مراقبت از ان است . مراقبت یعنی زیر نظر داشتن ، دقت و توجه .
۳٫ مراقبت از سه جنبه اصل و کیفیت و نیت عمل ضروری است .
۴٫ شخص مراقب باشد به اصل عهد و پیمانی که با خدا بسته عمل کند و هیچ یک از اجزای آن از دست نرود .
۵٫ میزان تاثیر عمل به کیفیت آن بستگی دارد .
۶٫ مهمترین جنبه هر عمل نیت آن است . تاثیر یک عمل در تکامل معنوی انسان وابسته به قصد و نیت عمل کننده است .
۷٫ با ارزیابی و محاسبه میزان موفقیت به دست می آید و عوامل موفقیت یا عدم موفقیت روشن می شود
۸٫ بهترین زمان محاسبه در پایان هر روز و قبل از خواب است .
سوال های متن :
۱٫ بقای بر میثاق چه نتیجه ای دارد ؟
رشد و کمال ما و رضایت پروردگار را در پی دارد و شکستن پیمان به شرمندگی در مقابل او می انجامد .
۲٫ خداوند در حدیث قدسی درباره کسانی که به سوی او بازگشت دارند چه می فرماید ؟
هر کس یک وجب به سوی من آید یک گام به سوی او خواهم رفت و هر کس گامی به سوی من آید دو گام به سویش بر خواهم داشت و هر کس آهسته به سویم آید شتابان به جانبش خواهم رفت .
۳٫ راه وفاداری به میثاق با خدا چیست ؟
راه وفای به میثاق ، مراقبت از آن است مراقبت یعنی زیر نظر داشتن دقت و توجه .
۴٫ جنبه های سه گانه عمل را نام ببرید ؟
۱- اصل عمل ؛۲- کیفیت و چگونگی عمل ؛۳- نیت و قصد شخص عامل .
۵٫ مراقبت از اصل عمل چگو نه است ؟
بدین صورت که شخص مراقب باشد به اصل عهد و پیمانی که با خدا بسته حتما عمل کند به طوری که هیچ یک از اجزای اصلی آن از دست نرود .
۶٫ مهمترین جنبه هر عمل به چه امری بستگی دارد ؟
مهمترین جنبه هر عمل ، نیت آن است . هر فردی باید توجه کند به چه منظور عملی را انجام می دهد و دستورات خدارا اطاعت می کند .
۷٫بهترین زمان محاسبه چه موقعی است ؟
بهترین زمان محاسبه در پایان هر روز و قبل از خواب است در آخرین لحظات روز خود نگاهی به اعمال خود کنیم اگر موفق بوده ایم سپاسگزار خداوند باشیم و اگر کوتاهی کرده ایم استغفار نماییم و برای روز بعد از درگاه او یاری جوییم .
اندیشه و تحقیق :
۱٫ چرا مراقبت در ابتدای اجرای هر برنامه ضروری تراست ؟
برای اینکه اطمینان پیدا کنیم که برنامه ما به درستی شروع شده و اجرا می گردد باید با مراقبت تمام کارها را زیر نظر و توجه قرار دهیم . اگر از ابتدا بدون مراقبت انجام شود منجر به انحرافات بزرگ می گردد .
۲٫ چرا پیامبر اکرم (ص) فرموده اند «انما الاعمال بالنیات » ؟
زیرا نیت هر عملی باطن آن عمل است و باطن بسیار مهم تر از ظاهر است . باطن عمل است که برای ما می ماند و در روح مانقش می بندد . از این جهت پیامبر اکرم (ص) فرمود : ارزش اعمال انسان به نیات آنها بستگی دارد .
۳٫ بعضی از افراد می گویند : ما اعمال و عباداتی را انجام می دهیم ولی تاثیر آن ها را در خود احساس نمی کنیم . فکر می کنید اشکال کار این افراد در کجاست ؟
باید توجه داشت که هر عمل سه جنبه دارد : ۱٫ اصل عمل ۲٫ کیفیت عمل ۳٫ نیت شخص عامل . گاهی اصل عمل درست انجام شده است اما به کیفیت و نیت عمل توجه نشده است لذا اثر مطلوب را در خود نمی بیند .
۴٫ چه رابطه ای میان مراقبت و محاسبه برقرار است ؟ آیا به یکدیگر وابسته اند ؟
کسی که بخواهد خود را اصلاح کند هر دو را باید رعایت کند ابتدا مراقبت می کند اعمالش مورد رضایت خدا باشد و بعد در آخر روز خود را محاسبه مب کند که آیا به وظیفه عمل کرد یا نه . پس در واقع محاسبه ، آن مراقبت را تکمیل می کند .
۵٫ چرا باید از نیت و قصد خود در هنگام عمل مراقبت کنیم ؟
تاثیر یک عمل در تکامل معنوی انسان وابسته به قصد و نیت عمل کننده است . باید از نیت خود در اعمال مراقبت نماییم و نگذاریم کارهای بلند و متعالی آلوده به هدف های پست گردد .
۶٫ آسان گرفتن و گذشت چه موقع پسندیده است و در چه صورتی ناپسند است ؟
آسان گیری و گذشت نسبت به خطاهای دیگران پسندیده است و نشانه کرامت و بزرگواری است اما آسان گیری نسبت به اشتباهات خود ، نشانه حقارت و زبونی در مقابل گناه است .
آیین رهروی – کتاب زندگی
امام علی ( ع ):
« بهشت با عمل نیکو به دست می آید نه با امید . »
مرحلهء سوم : قدم در راه
درس سیزدهم
آیین رهروی
نکات
۱٫ راه زندگی را با تنظیم برنامه ای که در آن ، جایگاه هر وظیفه ای به مقتضای زمان معین شده باشد می توان پیمود .
۲٫ هر زمانی اقتضای اعمال خاصی را دارد .
۳٫ دوره کودکی دوره ی ظهور و شکوفایی توانایی های طبیعی و بازی و سرگرمی می باشد .
۴٫ دوره نوجوانی و جوانی ، دوره کسب مهارت های ، دانش اندوزی ، آمادگی برای حضور در جامعه و بخصوص دوره ی شکوفایی معنوی و انتخاب های بزرگ است .
۵٫ گرفتن تصمیم های مناسب با شرایط زمانی و سنی و روحی و خُلقی نیازمند وقت کاردانی و تنظیم نقشه های حساب شده برای زندگی است .
۶٫ ما باید به عنوان برترین موجود در این کره خاکی از تمامی ساعات و ایام عمر بهره ببریم تا هیچ استعدادی را ضایع نکنیم .
۷٫ نوعی ارتباط میان اعمال و زمان ها وجود دارد که ممکن است ما از آن اطلاع نداشته باشیم .
۸٫ پیامبر اکرم (ص) در منزل اوقات خود را سه قسمت می کرد : قسمتی برای عبادت ، قسمتی برای اهل خانه و قسمتی برای رسیدگی به کارهای خود .
۹٫ وظایفی که برای انجام آنها با خدا عهد می بندیم سه دسته اند : ۱٫ اعمالی که در ارتباط با خداست مانند نماز و روزه ؛ ۲٫ اعمالی که در ارتباط با بندگان خدا و سایر مخلوقات خداست مثل مبارزه با ظلم ، حفظ محیط زیست ؛ ۳٫ اعمالی که در ارتباط با خود است مانند نظافت و مطالعه .
۱۰٫ همه این سه دسته از اعمال به قصد کسب رضایت خدا انجام می دهیم .
۱۱٫ به تحقیق که رسول خدا اسوه نیکویی برای شماست .
۱۲٫ رسول خدا (ص) شب ها زود می خوابید و در نیمهدوم شب برای نماز شب بر می خاست هنگام برخاستن از خواب برای خدا به سجده می افتاد .
۱۳٫ رسول خدا (ص) با فروتنی سر سفره می نشست در غذا خوردن با فقیران همنشین می شد . و می فرمود ما مردمی هستیم که تا گرسنه نشویم غذا نمی خوریم و چون بخوریم قبل از سیر شدن دست از غذا می کشیم .
۱۴٫ شجاعت و توانایی جسمانی رسول خدا (ص) و اهل بیت ایشان نشان می دهد که این بزرگواران علاوه بر کمالات معنوی از بدن سالم و با نشاط نیز برخوردار بودند . رسول خدا (ص) از مردم می خواست شنا کردن ، سوارکاری و تیر اندازی را به فرزندان شان بیاموزند .
سوال های متن :
۱٫ راه زندگی را چگونه می توان پیمود ؟
به وسیله ی برنامه ای که مطابق با آن حرکت کنیم تا به مقصد برسیم . برنامه جایگاه هر عمل را متناسب با زمان و امکانات انسان معین می کند .
۲٫ قرآن کریم درباره اسوه بودن پیامبر اکرم چه می فرماید ؟
« لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه ؛ به تحقیق که رسول خدا اسوه نیکویی برای شماست »
3. چگونه می توان امیر مؤمونان (ع) را یاری کرد ؟ خود ایشان چه می فرمایند ؟
« شما قادر به چنین کاری ( مانند من زندگی کردن ) نیستند ولی سعی کنید با پرهیزکاری و کوشش و پاکدامنی و درستکاری مرا یاری کنید . »
4. آداب خواب رسول خدا (ص) چگونه بود ؟
اغلب شب ها زود می خوابید و در نیمه دوم شب برای نماز شب برمی خواست .
هنگام خواب می فرمود : خدایا آن روز که بندگانت را برمی انگیزی مرا از عذاب حفظ فرما .
هنگام برخاستن از خواب برای خدا به سجده می افتاد .
۵٫ سفارشات امام صادق (ع) درباره خواب را بنویسید .
- هر کس با وضو به بستر رود بسترش مسجد اوست .
- چون به بستر می روی نگاه کن و ببین در روز چه بدست آورده ای و به یاد آر که خواهی مرد و قیامتی در کار است .
چون به بستر رفتی تسبیح حضرت زهرا (س) و آیه الکرسی و سوره ناس و فلق را بخوان .
۶٫ آداب غذا خوردن با استفاده از فرمایشات معصومین را بنویسید ؟
آغاز غذا با نام خدا و پایانش با حمد و سپاس او .
پرهیز از زیر نظر گرفتن دیگری و نگاه به لقمه او .
تا گرسته نشده ایم دست بسوی عذا دراز نکنیم و قبل از سیر شدن دست از غذا بکشیم .
خوردن غذا به آهستگی و آرامی .
آب را سه نفس بنوشیم و با بسم الله شروع و با الحمدلله تمام کنیم .
۷٫ رسول خدا (ص) چه نظری درباره ورزش داشت ؟
در مسابقات ورزشی حضور می یافت و از مردم می خواست شنا کردن و سوار کاری و تیراندازی را به فرزندان شان بیاموزند .
اندیشه و تحقیق :
الف )
۱٫ چرا در میان موجودات فقط انسان است که ممکن است زمان هرز رفته و تلف شده داشته باشد ؟
موجودات دیگر با هدایت غریزی به سوی رفع نیاز خود حرکت می کنند اما انسان باید با فکر و انتخاب خود به رفع نیازهای خود بکوشد که گاهی عواملی مانع می شود و بنابراین امکان دارد عمر تلف شده داشته باشد .
۲٫ مقصوداز این که رسول خدا ( ص) برای مسلمانان اسوه است چیست ؟
یعنی از آنان پیروی کنیم و در این راه هر چه موفق تر باشیم به آن ها نزدیک تر شده و از نور وجودشان بیشتر بهره مند می شویم .
ب )
در مورد مسائل زیر تحقیق کنید :
۱٫ خوردن غذای غصبی چه حکمی دارد ؟
غصب کردن حرام است یعنی نمی شود به ناحق مال دیگری را تصاحب کرد هرگونه تصرفی و از جمله خوردن آن گناه دارد و واجب است هر چه زودتر به صاحبش برگرداند .
۲٫ چه حیواناتی حرام گوشت هستند ؟
پستانداران حرام گوشت : درندگان مانند شیر و پلنگ و ببر و گرگ و سگ و خرس و کفتار وکلا سگ سانان و گربه سانان و میمون و خرگوش و موش و جوجه تیغی و … و کرگدن و فیل و خوک ( که بیش از دو سم دارند ) و پستانداران دریایی مثل نهنگ و فک و شیر دریایی …
پرندگان حرام گوشت : پرندگان شکاری و درنده ( نظیر عقاب و قرقی و باز و لاشخور ) و کلاغ ، طاووس ، خفاش ، پنگوئن و … ( پرندگان حرام گوشت ثابت نگهداشتن بالشان بیشتر از بال زدن آنهاست و دیگر اینکه سنگدان و انگشت پشت پا نظیر شست در انسان ندارند . )
ماهیان حرام گوشت : ماهیان بدون پولک نظیر کوسه . اره ماهی حرام هستند . حیوانان بی مهره : بجز ملخ و میگو بقیه حرامند مانند کرم ها ، حلزون ، هشت پا ، خرچنگ و انواع حشرات .
درس چهاردهم
کتاب زندگی
نکات
۱٫ قرآن کریم ، راهنمای زندگی ماست .
۲٫ اولین برنامه ی زندگی ، تعیین وقت مناسبی برای خواندن قرآن کریم است .
۳٫ مناسب ترین وقت برای خواندن قرآن دوران جوانی و نوجوانی است که انسان آمادگی بیشتری برای دریافت حقایق قرآن دارد .
۴٫ هرکس در جوانی قرآن بخواند قرآن با گوشت و خونش در می آمیزد .
اندیشه و تحقیق :
۱٫ وظیفه ی تعلیم و تبیین قرآن کریم پس از پیامبر اکر م (ص) بر عهده ی چه کسانی است ؟
با استفاده از حدیث ثقلین و یا احادیث دیگری که می دانید این سوال را پاسخ دهید.
پیامبر اکرم (ص) در حدیثی که معروف به حدیث ثقلین است می فرماید : من از میان شما می روم و دو چیز گرانبها از خود به یادگار می گذارم یکی کتاب خدا و دیگری اهل بیتم مادام که به این دو چنگ بزنید گمراه نخواهید شد و این دو از یکدیگر جدا نخواهند شد . » از این حدیث معلوم می شود که اهل بیت پیامبر (ص) که پیوند ناگسستنی با قرآن دارند همسنگ و همطراز با قرآن هستند از علم و عصمت برخوردارند و از قدرت تعلیم و تبیین قرآن برخوردارند .
۲٫ اگر ما مسلمانان در خواندن قرآن کریم سهل انگاری کنیم و در تنظیم برنامه های زندگی خود از راهنماییهای آن بهره نبریم با چه مشکلاتی روبه رو خواهیم شد ؟
قرآن کتاب هدایت بشر به سوی سعادت ابدی است . این برنامه ی زندگی از جانب کسی است که انسان را خلق کرده است و بهتر از هر کس انسان و سعادت او را می شناسد . پشت کردن به این برنامه جز گمراهی و شقاوت ثمری نخواهد داشت .
نظرات شما عزیزان: